Παρασκευή 8 Νοεμβρίου 2013

Ανδρόνικος: Ο άνθρωπος που "φώτισε" τη Μακεδονία

Ο αρχαιολογικός χώρος της Βεργίνας από ψηλά. Δεξιά διακρίνεται το θέατρο, στο κέντρο το ανάκτορο, και πάνω το μικρό παλάτι - πηγή

Στις 8 Νοεμβρίου του 1977 ο καθηγητής αρχαιολογίας Μανόλης Ανδρόνικος πραγματοποιεί τη σημαντικότερη ανακάλυψη του 20ου αιώνα για τον ευρωπαϊκό χώρο. Μετά από 25 χρόνια ανασκαφών στη Βεργίνα βρίσκει τον πρώτο ασύλητο μακεδονικό τάφο, ο οποίος αποδεικνύεται μάλιστα ότι ανήκει στον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Β'.



Τα εντυπωσιακά ευρήματα - μεταξύ αυτών η χρυσή λάρνακα διακοσμημένη με τον δεκαεξάκτινο ήλιο, το χρυσό στεφάνι που αναπαριστά φύλλα και καρπούς δρυός, η πανοπλία του ηγεμόνα και το χρυσό δόρυ - κάνουν για πρώτη φορά παγκόσμια γνωστό το όνομα «Μακεδονία», καθώς μέχρι τότε η ελληνική αρχαιότητα, ήταν κυρίως γνωστή για τον Αθηναϊκό, τον Μινωικό και τον Μυκηναϊκό πολιτισμό.

Το αρχαίο θέατρο της Βεργίνας. Αποκαλύφθηκε το 1982 πολύ κοντά στο ανάκτορο και πιθανότατα πρόκειται για το θέατρο όπου δολοφονήθηκε ο Φίλιππος Β' - πηγή

Ο ίδιος ο Ανδρόνικος στο «Χρονικό της Βεργίνας» εξιστορεί: «Πήρα το τσαπάκι της ανασκαφής που έχω μαζί μου από το 1952, έσκυψα στο λάκκο και άρχισα να σκάβω με πείσμα και αγωνία το χώμα κάτω από το κλειδί της καμάρας. Ολόγυρα ήταν μαζεμένοι οι συνεργάτες μου.(…) Συνέχισα το σκάψιμο και σε λίγο ήμουν βέβαιος. Η πέτρα του δυτικού τοίχου ήταν στη θέση της, απείραχτη, στέρια. (…) Είναι ασύλητος! Είναι κλειστός! Ήμουν ευτυχισμένος βαθιά. Είχα λοιπόν βρει τον πρώτο ασύλητο μακεδονικό τάφο».

Συνεχίζει: «Εκείνη τη νύχτα – όπως και όλες τις επόμενες – στάθηκε αδύνατο να κοιμηθώ περισσότερο από δύο τρεις ώρες. Γύρω στις δώδεκα, τα μεσάνυχτα, πήρα το αυτοκίνητο και πήγα να βεβαιωθώ αν οι φύλακες ήταν στη θέση τους. Το ίδιο έγινε στις δύο και στις πέντε το πρωί. Οπωσδήποτε συλλογιζόμουν, μέσα στη σαρκοφάγο πρέπει να κρύβεται μία ωραία έκπληξη. Η μόνη δυσκολία που συναντήσαμε ήταν ότι την ώρα που ανασηκώναμε το κάλυμμα, είδαμε καθαρά πια το περιεχόμενο και έπρεπε να μπορέσουμε να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας και να συνεχίσουμε τη δουλειά μας, μόλο που τα μάτια μας είχαν θαμπωθεί απ’ αυτό που βλέπαμε και η καρδιά μας πήγαινε να σπάσει από συγκίνηση. Μέσα στη σαρκοφάγο υπήρχε μία ολόχρυση λάρνακα. Επάνω στο κάλυμμά της ένα επιβλητικό ανάγλυφο αστέρι με δεκάξι ακτίνες και στο κέντρο του ένας ρόδακας».

Στον τάφο του Φιλίππου με τον Γιάννη Τσαρούχη (από τη φωτοθήκη της Χρυσούλας Σαατσόγου-Παλιαδέλη, καθηγήτρια Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και διευθύντρια της πανεπιστημιακής ανασκαφής στη Βεργίνα) - πηγή

Εκείνος που πρώτος έστρεψε την προσοχή του στους λόφους της Παλατίτσας –θεωρώντας ότι εκεί κρύβεται η «καρδιά» του αρχαίου μακεδονικού βασιλείου– ήταν ο Γάλλος αρχαιολόγος Leon Hezey που έκανε ανασκαφές το 1861 και ανακάλυψε εκεί τον πρώτο μακεδονικό τάφο.

Ογδόντα σχεδόν χρόνια μετά, ο αρχαιολόγος Κ.Α. Ρωμαίος – καθηγητής του Μ. Ανδρόνικου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο – συνεχίζει την ανασκαφή του λαμπρού ελληνιστικού ανακτόρου, την οποία είχε ξεκινήσει ο Γάλλος συνάδελφός του. Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος διακόπτει τις ανασκαφές, ωστόσο μετά την απελευθέρωση ο Ρωμαίος ανακαλύπτει τον δεύτερο μακεδονικό τάφο της περιοχής.

Μαζί του, τις ανασκαφές παρακολουθεί ο νεαρός τότε φοιτητής Ανδρόνικος, ο οποίος «δένεται» με τον τόπο και αφιερώνει τη ζωή του στο να αποκαλύψει τα μυστικά που κρύβει.


Το 1951 αρχίζει τις δικές του ανασκαφές οι οποίες χωρίζονται σε τρεις περιόδους. Από το 1951 ως το 1961 εργάζεται για να φέρει στο φως το προϊστορικό νεκροταφείο των τύμβων, το μεγαλύτερο που έχει ανασκαφεί ως τώρα στη Μακεδονία, ενώ στη δεύτερη φάση, από το 1961 ως το 1974, ολοκληρώνει την ανασκαφή του ανακτόρου.

Η τρίτη φάση ξεκινά από το 1976 και επικεντρώνεται στη λεγόμενη Μεγάλη Τούμπα, έναν τεράστιο τύμβο, για τον οποίο ο Ανδρόνικος θεωρεί ότι κάλυπτε βασιλικούς τάφους. Ήδη ο βρετανός ερευνητής Ν. Hammond είχε διατυπώσει την άποψη ότι η περιοχή της Βεργίνας ταυτιζόταν με την πρώτη πρωτεύουσα των Μακεδόνων, τις «Αιγές». Η ανακάλυψη του τάφου του Φιλίππου το 1977, επιβεβαιώνει τη θεωρία αυτή με τον πιο πανηγυρικό τρόπο.

Αναφέρει ο Ανδρόνικος στο «Χρονικό της Βεργίνας»: «Με πολλή προσοχή και περισσότερη συγκίνηση ανασήκωσα το κάλυμμα με το αστέρι πιάνοντάς το από τις δύο γωνίες της μπροστινής πλευράς. Όλοι μας περιμέναμε να δούμε μέσα σ’ αυτήν τα καμένα οστά του νεκρού. Όμως αυτό που αντικρίσαμε στο άνοιγμά της μας έκοψε για ακόμη μια φορά την ανάσα, θάμπωσε τα μάτια μας και μας πλημμύρισε δέος: Πραγματικά μέσα στη λάρνακα υπήρχαν τα καμένα οστά (…) Αλλά το πιο απροσδόκητο θέαμα το έδινε ένα ολόχρυσο στεφάνι από φύλλα και καρπούς βελανιδιάς που ήταν διπλωμένο και τοποθετημένο πάνω στα οστά. Ποτέ δεν είχα φανταστεί τέτοια ασύλληπτη εικόνα (…) Νομίζω πως δεν έχω δοκιμάσει ποτέ στη ζωή μου τέτοια αναστάτωση, ούτε θα δοκιμάσω ποτέ άλλοτε».

Τα συμπεράσματα των ανασκαφών – που στη συνέχεια έφεραν στο φως και άλλους πλούσιους τάφους καθώς και έναν που ανήκε στη μητέρα του Φιλίππου Ευρυδίκη - ο καθηγητής Ανδρόνικος τα ανακοίνωσε στα μέλη του 11ου Διεθνούς Συνεδρίου Αρχαιολογίας στο Λονδίνο στις 4 Σεπτεμβρίου του 1978, προκαλώντας διθυραμβικές αντιδράσεις και παγκόσμιο ενδιαφέρον για τον πολιτισμό της αρχαίας Μακεδονίας.

Η ζωή του


Ο Μανόλης Ανδρόνικος γεννήθηκε στην Προύσσα το 1919 και σε ηλικία δύο ετών βρέθηκε με τους γονείς του στη Θεσσαλονίκη, όπου πέρασε τα μαθητικά και γυμνασιακά του χρόνια. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και αργότερα έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο πανεπιστήμιο Trinity της Οξφόρδης.

Τον καιρό του πολέμου φεύγει για τη Μέση Ανατολή όπου πολέμησε και το 1945 επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη, όπου εργάζεται ως καθηγητής σε ιδιωτικό εκπαιδευτήριο. Εκεί γνωρίζει και τη μελλοντική σύντροφο της ζωή του Ολυμπία Κακουλίδου.

Το 1949 διορίστηκε επιμελητής αρχαιοτήτων και συνεχίζει τις ανασκαφές στη Βεργίνα από το 1951 και φέρνει στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα με το σημαντικότερο την ανακάλυψη του βασιλικού νεκροταφείου.

Έλαβε μέρος σε πολλά διεθνή συνέδρια και έδωσε διαλέξεις σε ελληνικά και γερμανικά πανεπιστήμια ενώ είχε πλούσιο συγγραφικό έργο. Αγαπούσε την τέχνη και ιδιαίτερα την ποίηση.

Ο Μανόλης Ανδρόνικος πεθαίνει στις 30 Μαρτίου του 1992, στην αγαπημένη του Θεσσαλονίκη.

Το εσωτερικό του τάφου του Φιλίππου στις πρώτες φωτογραφικές αποτυπώσεις - πηγή

Ο "τάφος της Περσεφόνης" με το μοναδικό μαρμάρινο θρόνο. Ο τάφος αποδίδεται στη μητέρα του Φιλίππου Ευρυδίκη, γι' αυτό και ονομάζεται επίσης "τάφος της Ευριδίκης"

Ο θώρακας από τη χρυσοποίκιλτη πανοπλία του Φιλίππου. Είναι παρόμοιος με αυτόν που φορά ο Μεγαλέξανδρος στην απεικόνιση της μάχης του με τον Δαρείο στο Μωσαϊκό της Νεάπολης - πηγή

Ελεφαντοστέινες κεφαλές από τη διακόσμηση της χρυσελεφάντινης κλίνης στο θάλαμο του τάφου του Φιλίππου. Απεικονίζουν πιθανόν τον Φίλιππο και τον Μεγαλέξανδρο - πηγή

Η πρόσοψη του διθαλάμου τάφου του Φιλίππου με την αινιγματική τοιχογραφίου του κυνηγιού. Σύμφωνα με τη Χρυσούλα Σαατσόγλου-Παλιαδέλη, η τοιχογραφία απεικονίζει πιθανότατα το νεαρό Αλέξανδρο και τον πατέρα του σε κυνήγι - πηγή

Τα συμπεράσματα της ανατομικής ανάλυσης των οστών που βρέθηκαν στους βασιλικούς τάφους δημοσιεύτηκαν από το International Journal of Medical Sciences. Συνηγορούν στην άποψη ότι ο ασύλητος τάφος που ανακάλυψε ο Μανόλης Ανδρόνικος είναι του Φιλίππου Β' - πηγή

πηγή: nooz.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου